‘Duurzame inzetbaarheid speelt al bij de start van de loopbaan’

Vraag een willekeurige voorbijganger op straat naar duurzame inzetbaarheid en de kans is groot dat je iets hoort over zwaar werk. Om het even scherp te hebben, eerst de algemeen geldende definitie van duurzame inzetbaarheid: medewerkers tot aan hun pensioen gezond, gemotiveerd en productief aan het werk houden. De Lange: “Er zijn natuurlijk verschillende definities, maar ze leunen eigenlijk allemaal op het idee dat je een match hebt met je werkomgeving. Een fit tussen jouw belastbaarheid en de belasting op het werk, nu en straks.”

Misverstand

En dan gaat het dus niet alleen maar over fysieke belasting. “Het gaat ook over gezondheid, motivatie, capaciteiten en competenties. Dus het gaat ook over een leven lang leren en dat maakt het soms wat ingewikkeld.” Het is een misverstand om te denken dat duurzame inzetbaarheid alleen maar betrekking heeft op ouderen, stelt de hoogleraar. “Duurzame inzetbaarheid gaat over de volledige levensloop. Dit speelt dus al aan het begin van je loopbaan, vanaf het moment dat je de arbeidsmarkt betreedt.”

Verzuimkosten

Waarom zouden bedrijven aan de slag moeten met duurzame inzetbaarheid? Verzuimpreventie is een belangrijke reden: in Nederland zit meer dan 5 procent van het personeel langer dan zes weken thuis. En een zieke werknemer kost al gauw tussen de 250 en 400 euro per dag. Voor een middelgrote organisatie kunnen de verzuimkosten jaarlijks in de tonnen lopen. Je kunt die kosten eenvoudig berekenen voor je organisatie.

Menselijk kapitaal

Maar er is meer. “Er is natuurlijk het nodige gaande op de arbeidsmarkt”, zegt De Lange. “Zeker in de installatietechniek. Snelle technologische ontwikkelingen. De energietransitie. Krapte op de arbeidsmarkt. Noem maar op. Dat betekent dat behoud en werving van menselijk kapitaal essentieel is. En daar heeft duurzame inzetbaarheid alles mee te maken.”

Gezond oud

De technische installatiebranche wijkt op het gebied van duurzame inzetbaarheid af van andere sectoren, stelt De Lange. “Juist vanuit de energietransitie verwacht ik in deze branche meer ingewikkelde vraagstukken wat betreft technische aanpassingen en innovaties dan, laten we zeggen, in de horeca. Het werk is vaak fysiek. En tijdsdruk op projecten geeft ook psychosociale belasting. Natuurlijk zijn er regels in de sector. Maar dat betekent niet dat het eenvoudig is om tot op hogere leeftijd door te werken. Daar zul je als installatiebedrijf rekening mee moeten houden.”

Mindere kwaliteit

En wat als je dat nou niét doet? De Lange: “Het begint met verminderde kwaliteit en kritiek daarop. Dat is misschien een eerste signaal. En op termijn kun je gewoon niet meer leveren wat de klant of de markt van je verwacht. In een worst case scenario kom je economisch in de problemen omdat je het werk niet meer goed kunt organiseren met het beschikbaar menselijk kapitaal (wegens verouderde kennis of skills of te weinig mensen) en het aflegt tegen collega-bedrijven. Duurzame inzetbaarheid houdt in mijn ogen één op één verband met het succes van je bedrijf.”

Ontwikkelen cruciaal

Ontwikkelen is een integraal onderdeel van duurzame inzetbaarheid in de installatiebranche, zegt de hoogleraar. “Het is cruciaal. Bij uitstek in een sector waarin aan de lopende band innovaties worden geïntroduceerd. De ene warmtepomp is amper geïnstalleerd of de volgende generatie dient zich alweer aan. Je moet bijblijven in deze sector. En dan heb ik het niet alleen over technische kennis van systemen, gereedschappen en materialen. Maar juist ook over soft skills. Denk aan probleemoplossend vermogen, analytisch vermogen, communicatie, teamwork en planning. En: hoe zet je die skills optimaal in? Daarvoor heb je ontwikkelbeleid nodig. Of je het nu wilt of niet.”

Werkdruk

De Lange: “De installatiebranche heeft veel aandacht voor bijscholing. Maar we zien ook dat vooral grotere organisaties daar makkelijker in kunnen meebewegen dan kleinere. Wellicht omdat ze meer middelen en schaalgrootte hebben. De kleinere bedrijven kampen met relatief veel werkdruk en hebben soms ook niet de mensen beschikbaar om werk te maken van duurzame inzetbaarheid. Het werk moet door, tenslotte. En dan sneuvelt het scholen en bijscholen soms. Dus daar zien we zeker uitdagingen.”

Prikkel werknemers

Wat is De Langes advies aan werkgevers die meer willen doen aan duurzame inzetbaarheid? Ofwel: hoe kan een HR-strategie bijdragen aan duurzame inzetbaarheid in de technische installatiebranche? De Lange: “Duurzame inzetbaarheid krijg je niet voor elkaar met één maatregel. Ik zou het intern ook niet eens ‘duurzame inzetbaarheid’ noemen: het is een abstract begrip dat voor veel medewerkers ver van hun bed is. Prikkel je werknemers met op de hoogte zijn van de nieuwste technieken. Met nog meer plezier naar je werk gaan. Dan krijg je een veel hogere opvolging.”