Sociale innovatie dé oplossing voor de grootste problemen van technische installatiebedrijven

Op dit moment zijn er verschillende thema’s die de installatiebranche hard raken. Het gebrek aan vakmensen is een van de meest in het oog springende uitdagingen waar de sector voor staat. Daarnaast hebben ondernemers en hun medewerkers de afgelopen jaren behoorlijke vernieuwingen moeten doorvoeren in hun werkzaamheden: zonnepanelen, warmtepompen, laadpalen, zonneboilers, wtw-installaties. Het is maar een greep uit de nieuwe technieken die de afgelopen jaren op de markt zijn gekomen en maar een fractie van wat de branche nog te wachten staat. En ondertussen is er nog nooit zoveel werk geweest als nu. De gemiddelde installateur is daardoor vaak veel te druk.

Sociale innovatie is het antwoord
Op al deze uitdagingen is sociale innovatie het antwoord. De oude manier van werken werkt niet meer. De meest succesvolle bedrijven zijn bedrijven die niet alleen technisch geïnnoveerd hebben, maar ook sociaal geïnnoveerd zijn. Volgens de jaarlijkse Concurrentie- en Innovatiemonitor van de Universiteit van Amsterdam hebben bedrijven die aandacht besteden aan de sociale vorm van innovatie meer tevreden medewerkers, een hogere productiviteit en hogere winstgroei. Deze bedrijven zijn dus aantrekkelijker om voor te werken. Ze halen daardoor meer talent binnen en houden medewerkers beter in huis. Daarnaast weten deze bedrijven met minder mensen, meer werk te doen. Doordat deze bedrijven anders zijn gaan denken over leiderschap en cultuur, maakt hen dat gezonder: ze kunnen effectiever werken en er is minder uitval. Hoe werkt dat?

Een aantrekkelijke werkgever zijn voor nieuw en huidig talent
Sanne van der Hammen en Nancy de Leeuw werken vanuit Wij Techniek en Techniek Nederland dagelijks aan het ondersteunen van medewerkers en ondernemers die een moderne manier van werken willen omarmen. De tijd van een baas die wel even vertelt hoe het moet en medewerkers die volgen, is voorbij. De Leeuw: “Door je medewerkers meer te laten meedenken met de koers van het bedrijf ontstaat meer betrokkenheid. En medewerkers die meer betrokken zijn, zijn ook gelukkiger.” Van der Hammen vult aan: “Er zijn verschillende redenen waarom mensen een bedrijf verlaten. Maar we zien dat één van de belangrijkste redenen is dat er te weinig aandacht is geweest voor hun ontwikkeling. We horen zaken als: ‘er is te weinig perspectief om te groeien’ of ‘er wordt te weinig naar me geluisterd door mijn leidinggevende.’ Het gaat er dus niet alleen om of mensen wel of niet naar een cursus mogen, het gaat veel meer om het gesprek tussen medewerker en leidinggevende.”

Meer innovatievermogen
Door te luisteren en medewerkers ruimte te geven voor eigen ideeën over hun ontwikkeling word je een aantrekkelijkere werkgever voor nieuw en huidig talent. Maar volgens de Concurrentie- en Innovatiemonitor verhoogt het ook je technische innovatievermogen. Door je medewerkers te stimuleren zelf na te denken over hun ontwikkeling, hebben zij meer aandacht voor alle technologische innovaties die de sector te bieden heeft. En dat is hard nodig, want de installatiebranche heeft de verantwoordelijkheid de energietransitie mogelijk te maken. “Al heb je zelf als ondernemer het idee dat je met het plaatsen van CV-ketels je pensioen wel haalt, dan nog heb je de verantwoordelijkheid naar je medewerkers om te zorgen dat zij duurzaam inzetbaar blijven. Ook bij een eventueel ander bedrijf,” aldus De Leeuw.

Efficiënter en effectiever werken
Sociaal innovatieve bedrijven draaien volgens de Concurrentie- en Innovatiemotor ook een hogere productie. Zij doen dus meer werk met hetzelfde aantal mensen. Handig in een tijd dat er ontzettend veel werk is en het aantal beschikbare vakmensen beperkt. Medewerkers kunnen daarin ook goed meedenken. Van der Hammen: “Bedrijven die investeren in menselijk kapitaal, presteren significant beter.” De Leeuw voegt daaraan toe: “Wanneer medewerkers mogen meebeslissen over de koers van het bedrijf, zijn ze bovendien tevredener. Gelukkige mensen worden minder snel ziek en zeker in drukke tijden wil je iedereen gezond aan boord houden. Het is dus ook goed voor je bedrijf om je medewerkers betrokken te houden. Zij vertrekken minder snel, worden minder vaak ziek, komen met slimme oplossingen voor de technische uitdagingen en ze denken proactief mee om het vele werk in de beschikbare tijd te kunnen doen.”

Met sociale innovatie aan de slag
Hoe ga je als bedrijf met sociale innovatie en een ontwikkelcultuur aan de slag? Van der Hammen en De Leeuw zijn het erover eens. Het belangrijkste is gewoon beginnen. De Leeuw: “Veel organisaties starten niet vanwege tijdgebrek: het is natuurlijk ook hartstikke druk in de branche. Maar als je met kleine en behapbare stapjes begint, kun je al veel verbetering bewerkstelligen. Je hoeft niet meteen alles aan te pakken.”

Wij Techniek en Techniek Nederland hebben gezamenlijk het traject ‘Bouw aan de toekomst, vernieuw je organisatie’ opgezet. In dit traject gaan Adviseurs Ontwikkelcultuur aan de slag met het opzetten van een nieuwe leergerichte cultuur in de organisatie.  De samenwerking tussen het ontwikkelingsfonds en de werkgeversorganisatie maakt dat deze dienst integraal werkt voor het hele bedrijf. De combinatie van werkgever en medewerker creëert een 1+1=3-situatie.  De Leeuw: “We focussen op een nauwere samenwerking tussen werkgever en medewerker. Je gaat als werkgever aan de slag met de toekomst van je bedrijf, maar betrekt medewerkers daarbij. Dat samen erover nadenken veroorzaakt meer wendbaarheid.” En medewerkers vinden dat ook leuk: “Bijna iedereen die ik spreek, is supergemotiveerd. Zij zien veel om zich heen aan techniek, vinden daar wat van en vinden het leuk om daar inhoudelijk over te mee praten met hun werkgever,” vult Van der Hammen aan. 

Traject op maat
Bouw aan de toekomst is dus een traject waarin bedrijven aan de slag gaan met het stimuleren en professionaliseren van ontwikkeling binnen hun bedrijf. Dat is een breed begrip en de vragen waarmee men bij Wij Techniek of Techniek Nederland aanklopt zijn dan ook divers. Van der Hammen: “We zien bijvoorbeeld bedrijven waar veel 50-plussers werken en waarvan de leidinggevenden zoekend zijn in hoe zij hen kunnen helpen om het beste duurzaam inzetbaar te blijven. Maar ook vragen als ‘hoe kan ik het verloop verminderen?’ of ‘ik heb het bedrijf van mijn vader overgenomen en wil een andere koers varen, hoe krijg ik mijn medewerkers daarin mee?’ komen voorbij.” De Leeuw: “Dit traject is dus altijd op maat. Er is namelijk op dit onderwerp niet één beproefde methode die voor iedereen werkt. Dat maakt dit ook zo uniek. Er wordt specifiek naar de betreffende organisatie gekeken en wat er daar nodig is. En daar krijg je een advies op maat op.”

Het blijft niet bij advies, Bouw aan de toekomst ondersteunt ook in de uitvoering. “Na het advies is het bedrijf verantwoordelijk voor de uitvoering. Echter, een adviseur blijft helpen om de kans te vergroten dat het ook daadwerkelijk gaat gebeuren en de adviezen niet door de waan van de dag worden weg geduwd. Dat vind ik een ontzettend sterke combinatie,” aldus Van der Hammen. Soms schuurt verandering en moet je even door een zure appel heen. “Groei en ontwikkeling doen altijd een beetje pijn. Wanneer wij een eerste onderzoek doen bij een werkgever, komen daar soms best lastige dingen uit voor leidinggevenden. Op dat moment is het dan even moeilijk, maar het resultaat is eigenlijk altijd een beter contact met de medewerkers. Het gesprek tussen werkgever en medewerker is toch het belangrijkst. Vragen hoe het gaat, complimenten geven, open staan voor feedback.”

Kleine stappen maken groot verschil
Dat klinkt misschien klein, maar dat kan al een groot verschil maken. De Leeuw: “Een stap maken hoeft niet meteen te betekenen dat je een vierjarenplan maakt waar je je ook die vier jaar aan gaat committeren. Je kunt op een hele laagdrempelige manier al kleine stappen zetten die je ver brengen.” Van der Hammen vult aan: “En zodra zichtbaar is dat je daarmee resultaat boekt, raakt het bedrijf ook geïnspireerd.”

Bouw aan de Toekomst bestaat nog maar een jaar, maar is ondanks corona al een groot succes. Van der Hammen: “We zijn al 115 trajecten gestart en de meesten daarvan zijn nog bezig. Volgend jaar gaan we onderzoeken welke interventies het meeste effect heeft gehad.” De Leeuw: “Sowieso zien we dat bedrijven die komen met een hulpvraag direct een eerste stap hebben kunnen zetten. En dat is heel waardevol.”

Nancy de Leeuw werkt als programmamanager Sociale Innovatie bij Techniek Nederland. Zij ondersteunt werkgevers in de technische installatiebranche met verschillende producten en tools om wendbaarder te organiseren, toekomstgericht leiding te geven en een ontwikkelgericht te werken.

Sanne van der Hammen richt zich als programmamanager Ontwikkeling van persoonlijk talent bij Wij Techniek op sociale innovatie en duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Ze ontwikkelt effectieve tools en producten op dit vlak voor medewerkers in de installatiebranche. 

Meer weten?

Wil je meer weten over de wetenschappelijke achtergrond van sociale innovatie? Bekijk dan de video’s met hoogleraren over sociale innovatie op Trendfiles.

Bouwen aan de toekomst gaat door in deze cao-loze periode omdat we gebruik maken van een externe subsidie.